Węgiel

Właściwości węgla

Opis węgla i jego zastosowanie – do jakich domów i kotłów?

• węgiel jest paliwem stałym, brudzącym i mało wygodnym w użyciu, zaletą jednak jest cena
• zawiera: 10-25%popiołu, 0,7-1,2% siarki i 3-7% wilgoci - im mniej tych składników, tym większa wydajność paliwa,
• dzieli się na typy, sortymenty, klasy i gatunki,
• do domów jednorodzinnych stosuje się węgiel typu: 31, 32, 33,
• zalecany sortyment (wielkość ziaren): gruby >25 mm (kęsy, kostka, orzech),
• średni 8- 31,5 mm (groszek), miał <35 mm,
• klasa oznacza wartość opałową i zawartość popiołu, im niższa klasa i sortyment, tym gorszy gatunek węgla,
• węgiel powinien zawierać dużą część substancji lotnych >28%, żadną lub słabą zdolność spiekania i zawartość popiołu, czyli substancji niepalnych max. 25%,
• wymaga dość dużej kotłowni (z miejscem na skład opału)
• stosowany jest do różnych rodzajów kotłów na paliwo stałe: tradycyjnych,
• zasypowych - obsługiwanych ręcznie i retortowych – z podajnikiem; kotły
• tradycyjne osiągają sprawność ok. 60%, nowoczesne 85%

Wydajność – ile ciepła ze spalenia 1 kg paliwa?

• jest paliwem o znacznej wydajności, wartość opałowa wynosi 21-34 MJ/kg, tzn.: z 1 kg węgla można uzyskać 21-34 MJ ciepła,
• w przeliczeniu na ilość energii uzyskanej w ciągu 1 h z 1 kg węgla, wartość opałowa wynosi ~8 kWh/kg.

Składowanie węgla

Lokalizacja składowania na terenie otwartym

• węgiel może być składowany zarówno na wolnym powietrzu, jak i w pomieszczeniach,
• teren na wolnym powietrzu, na którym ma leżeć węgiel, powinien być zadaszony, suchy, zaizolowany przeciwwilgociowo od gruntu, dobrze odwodniony i wentylowany,
• węgiel powinien leżeć na ubitej glinie lub betonowej wylewce, nie powinny rosnąć tam chwasty,
• osłonięcie węgla jest konieczne (chociażby plandeką), by nie doszło do zanieczyszczenia paliwa liśćmi, patykami, kurzem i innymi śmieciami,
• po kupnie węgla można przez kilka słonecznych, ciepłych dni pozostawić paliwo nie osłonięte, by wysuszyło się, jednak absolutnie nie można narazić je na działanie deszczu lub śniegu,
• wygodnie jest składować węgiel zapakowany w worki – ułatwia to transport do kotłowni i zapewnia większą czystość w miejscu składowania;
• pakować w worki można tylko węgiel wysuszony; jeśli jest jeszcze wilgotny, worki trzeba pozostawić otwarte,

Lokalizacja składowania w pomieszczeniu

• najczęściej ma to miejsce w kotłowni, w odległości nie mniejszej niż 40 cm - najlepiej 1 m - od źródła ciepła, czyli kotła,
• do składowania węgla w kotłowni budowany jest specjalny boks, o utwardzonym podłożu i otoczony murowanymi ścianami (murkami),
• wygodna pojemność boksu wynosi 3 t,
• w celu zabezpieczenia węgla przed wypadaniem, boks od frontu zabezpieczany jest „balustradą” z desek, wsuwanych w rowki wyżłobione w ścianach/murkach,

Kotłownia

Lokalizacja i wymagania techniczne pomieszczenia?

• kotłownia na paliwo stałe musi mieć wysokość min. 2,2 m, chyba, że dom jest wybudowany przed 12/2002 r. – wtedy dopuszcza się wysokość 1,9 m,
• kubatura pomieszczenia obliczana jest ze względu na moc cieplną kotła: 4 m3 na każdy 1 kW nominalnej mocy cieplnej, ale nie może mieć mniej niż 30m2,
• posadzka musi być wykonana z materiałów niepalnych,
• do pomieszczenia musi być doprowadzona instalacja kanalizacyjna, by możliwe było odprowadzenie wody po podłodze do kratki ściekowej (spadek podłogi w kierunku kratki),
• kotłownia wentylowana jest w sposób grawitacyjny, nawiewno-wywiewny,
• otwór nawiewny ma przekrój min. 200 cm2 i znajduje się w ścianie zewnętrznej na wys. max.1 m nad podłogą,
• jeżeli kotłownia nie ma ściany zewnętrznej, nawiew może odbywać się kanałem poprzez pomieszczenia sąsiednie,
• otwór wywiewny (kratka wentylacyjna) umieszczony jest pod sufitem (najlepiej za kotłem) i prowadzi do kanału wentylacyjnego w kominie; kanał ma wymiary 14x14 cm,
• jeżeli kotłownia ma ścianę zewnętrzną, należy w niej wybić okna,
• drzwi wejściowe do kotłowni mają szerokość w świetle min. 80 cm, są otwierane na zewnątrz i mają odporność ogniową EI30, od wewnątrz kotłowni drzwi nie mają klamki i otwierają się przez pchniecie,
• kotłownia musi mieć zapewnione sztuczne oświetlenie elektryczne

Gdzie ustawić kocioł?

• kocioł musi być tak ustawiony, by z każdej strony był możliwy do niego dostęp, czyli powinien mieć wolną przestrzeń o szerokości 100 cm po bokach, 70 cm z tyłu i 200 cm z przodu, co gwarantuje możliwość jego swobodnej obsługi, czyszczenia i konserwacji
• kocioł stoi na podwyższeniu-fundamencie o wysokości 5 cm, wykonanym z materiału niepalnego,
• przed kotłem wyłożony jest pas blachy stalowej o szer. 50 cm i gr. 7 mm,

Jak odprowadzać spaliny?

• spaliny i dym z kotła na paliwo stałe odprowadzane są przewodem dymowym, znajdującym się w kominie,
• przewód dymowy musi być żaroodporny; może być murowany, ze stali nierdzewnej lub szamotowy w kominie z pustaków z keramzytobetonu,

Dostawy paliwa

Jak kupić dobre paliwo?

• nie należy korzystać z najtańszej oferty – najczęściej proponuje najgorszą jakość węgla,
• trzeba porównać jakość i ceny paliwa, oferowane w co najmniej kilku sklepach-składach węgla,
• dobrze jest znaleźć węgiel, który przy mniej więcej tych samych parametrach i pochodzeniu ma podobną cenę we wszystkich składach,
• należy wybierać sklepy, które zaopatrują się w węgiel dostarczany koleją (prawdopodobieństwo lepszej jakości paliwa),
• węgiel najlepiej kupować między czerwcem i wrześniem, czyli w porze przed sezonem grzewczym, przy najmniejszych opadach deszczu,
• kupować trzeba węgiel suchy, czyli mniej więcej po 2 tygodniach od ostatnich opadów,
• trzeba być obecnym przy rozładunku węgla i obserwować stan wysypywanej zawartości wozu dostawczego,

Najczęstsze wady dostarczanego paliwa

• zawyżona klasa i sortyment,
• za duża wilgotność węgla, która obniża jakość, za to powiększa jego ciężar,

Jak sprawdzić jakość paliwa?

• najlepiej kupić węgiel w workach, najpierw po 1 szt. w różnych miejscach i sprawdzić jakość paląc nim w kotle - na próbę,

Częstotliwość dostaw

• roczne zużycie dla domu o pow. 150 m2 - nowego, dobrze ocieplonego, wynosi ok. 2,5 t, - dla starego, nieocieplanego nawet do 5 t,
• najlepiej kupić węgiel tylko raz - przed sezonem grzewczym, a nie dokupywać w zimie, kiedy jest cięższy (zmieszany z błotem i śniegiem) oraz droższy.

Eksploatacja

Bezpieczeństwo – czy zagraża mieszkańcom?

• w trakcie spalania węgiel wydziela najwięcej (z wszystkich paliw) szkodliwych substancji,
• niesprawny technicznie kocioł może spowodować w trakcie spalania węgla uwalnianie się do pomieszczenia trującego tlenku węgla CO,
• źle działające wentylacja nawiewno-wywiewna w kotłowni może też być powodem gromadzenia się CO w pomieszczeniu; aby tego uniknąć, należy zapewnić odpowiedni dopływ powietrza do kotła i odprowadzenie spalin do przewodu dymowego,
• kocioł na węgiel musi posiadać na tabliczce znamionowej znak CE, który gwarantuje bezpieczne działanie podczas prawidłowego użytkowania,
• musi też posiadać instrukcję techniczną dla instalatora i użytkownika (tzw. dokumentację techniczno-ruchową DTR),
• na kotle powinny być zapisane ostrzeżenia dotyczące paliwa oraz wymagania co do kotła i ograniczenia w jego działaniu; wymagania dotyczą m.in. wentylacji pomieszczenia i miejsca zamontowania kotła,

Obsługa kotła

• montaż, instalacja kotła i przeprowadzenie próby grzewczej muszą być przeprowadzone przez autoryzowany serwis, co daje podstawę do udzielenia gwarancji przez producenta,
• serwisant nastawia parametry działania kotła zgodnie z instrukcją i życzeniem właściciela,
• kocioł typu zasypowego powinien być zamontowany w instalacji z układem otwartym,
• przed pierwszym rozruchem kotła należy wygrzać komin,
• w czasie rozruchu należy mieć dozór nad kotłem do nagrzania się wody do 45 st. C,
• zalecane jest zamontowanie regulatora ciągu kominowego,
• w tradycyjnych kotłach zasypowych węgiel musi być dodawany kilka razy na dobę; w nowoczesnych – rzadziej; kocioł wymaga jednak ciągłej obsługi,
• co 8 h należy kontrolować pracę kotła: poziom paliwa, płomień w palniku i temperaturę wody w kotle.

Konserwacja kotła i przeglądy

• czyszczenie kotła na węgiel powinno odbywać się co 7-10 dni, wykonuje je sam użytkownik,
• czyszczenie polega na usuwaniu sadzy, która pokrywa ściany kotła; warstwa o gr. kilku mm, może obniżyć moc cieplną urządzenia o 30%,
• co kilka lat należy czyścić wnętrze kotła z tzw. kamienia kotłowego,
• przegląd techniczny kotła powinien odbywać się raz w roku, przed sezonem grzewczym, może go dokonać instalator z ogólnymi uprawnieniami instalacyjnymi,

Przegląd instalacji wentylacyjnej i dymowej

• ok. 2,5 zł/l, czyli 9 500-12 500 zł/rok

Koszty

Roczne zużycie dla domu o pow. ~150 m2

• dom nowy, ocieplony - ~2,5 t/rok, (dom starszy, nieocieplany - ~5 t/rok).

Koszt inwestycyjny

• kocioł 2 000-5 000 zł,
• kocioł uniwersalny na węgiel i drewno ok. 10 000 zł
• instalacja wewnętrzna ok. 600-800 zł

Koszt eksploatacyjny – paliwo

• ok. 500-600zł/t, czyli w domu ocieplonym 1 250-1 500 zł/rok, w nieocieplanym 2 500-3 000zł/rok.